Гаага конвенцияси. Апостилни тан олувчи мамлакатлар рўйхати

Чет эл расмий ҳужжатларини легаллаштириш талабини бекор қилувчи конвенция (Гаага, 1961 йил 5 октябрь)

Мазкур конвенцияни имзолаган давлатлар, чет эл расмий ҳужжатларини дипломатик ёки консуллик легаллаштирувини бекор қилиш мақсадида, ушбу муносабат билан Конвенция тузишга қарор қиладилар ва бунда қуйидаги низомларни келишдилар:

1 Модда

Ушбу Конвенция келишувга қўшилган давлатларнинг бирида тузилган ва мазкур келишувдаги бошқа давлат ҳудудида тақдим этилиши лозим бўлган расмий ҳужжатларга татбиқ этилади. Мазкур Конвенцияда расмий ҳужжатлар сифатида қуйидаги ҳужжатлар кўрилади: a) давлат юрисдикциясига бўйсунадиган оарган ёки мансабдор шахсдан, шу жумладан прокуратура, суд котиби ёки суд ижрочисидан чиқувчи ҳужжатлар; b) маъмурий ҳужжатлар; c) нотариал даолоатномалар; d) расмий қайдлар, яъни - рўйхатдан ўтганлик ҳақидаги;маълум бир санани тасдиқловчи визалар; нотариусда қайд этилмаган ҳужжатдаги имзо ишонтирувлари. Шу билан бирга мазкур Конвенция қуйидаги ҳужжатлага татбиқ этилмайди: a) дипломатик ёки консуллик агентлари томонидан бажарилган ҳужжатлар; b) тижорат ёки божхона амалиётларига тўғридан-тўғри тааълуқли бўлган маъмурий ҳужжатлар.

2 Модда

Келишувни имзолаган давлатларнинг ҳар бири Мазкур конвенцияда татбиқ этилувчи ва ушбу давлатлар ҳудудида тақдим этилиши лозим бўлган барча ҳужжатларни легаллаштиришдан озод қилади. Мазкур Конвенцияда кўзда тутилган легаллаштириш тушунчаси остида мамлакатнинг дипломатик ёки консуллик агентлари томонидан ушбу мамлакат ҳудудида ҳужжатни имзолаган шахснинг имзоси ҳақиқийлигини, ушбу шахснинг тутган ўрни, бу ҳужжатга бириктирилган муҳр ва штампларнинг ҳақиқийлигини ўрнатилган тартибда тасдиқлашда қўлланилувчи расмий амалиёт тушунилади.

3 Модда

Ҳужжатни имзолашда иширок этган шахснинг имзосини, унинг тутган ўрни, ва ўрнатилган тартибда ушбу ҳужжатга бириктирилган муҳр ва штампларнинг ҳақиқийлиги тасдиқлашда талаб этилиши мумкин бўлган ягона расмиятчилик – 4 Моддада кўзда тутилган, ҳужжат бажарилган давлатнинг ваколатли органи томонидан апостиль қўйилиши талаби ҳисобланади. Бироқ, ҳужжат тақдим этилган давлатда амал қилувчи қонунлар, қоидалар ёки урф-одатлар, ёхуд икки ёки бир неча давлатлар ўртасидаги келишувларга кўра мазкур амалиёт бекор қилинса ёки соддалаштирилса ёки ҳужжат легаллаштиришдан озод қилинса, аввалги абзацда қайд этиб ўтилган амалиётнинг бажарилиши талаб этилмаслиги мумкин.

4 Модда

3 Модданинг биринчи абзацида кўзда тутилган апостиль ҳужжатнинг ўзига ёки ҳужжатга бириктирилган алоҳида варақда қўйилади; у мазкур Конвенцияга илова қилинган намунага мос келиши лозим. Бироқ у апостиль бераётган органдаги расмий тилда ҳам тузилган бўлиши мумкин. Шунингдек, ундаги бандлар иккинчи тилда ҳам баён этилган бўлиши мумкин. "Apostille (Convention de la Haye du 5 octobre 1961)" сарлавҳаси француз тилида бўлиши лозим.

5 Модда

Апостиль ҳужжатни имзолаган шахснинг ёки ҳар қандай ҳужжатни тақдим этувчи шахснинг илтимосномасига асосан қўйилади. Ўрнатилган тартибда тўлдирилган ушбу ҳужжат, ҳужжатни имзолаган шахснинг имзосини, унинг тутган ўрнини ва зарур ҳолда, ушбу ҳужжат билан бириктирилган муҳр ва штампнинг ҳақиқийлигини тасдиқлайди. Апостилда қўйилган имзо, муҳр ёки штамп ҳеч қандан ишонтирувни талаб этмайди.

6 Модда

Келишувни имзолаётган ҳар бир давлат ,ўз расмий вазфаларини ҳисобга олган ҳолда, 3 – модданинг биринчи абзацида кўзда тутилган апостиль қўйиш учун ваколат бериладиган органларни тайинлайди. Бу давлат ушбу тайинлаш ҳақида ўз ратификация ёрлиғини ёки қўшилиш ҳақидаги ёрлиқни сақлаш учун топшириш, ёки амал қилиш бошланганлиги эълон қилинган вақтдан эътиборан Нидерландия ташқи ишлар Вазирлигини хабардор қилади. Шунингдек бу давлат ушбу органларнинг тайинланишидаги ҳар қандай ўзгаришлар ҳақида Вазирликни хабардор қилади.

7 Модда

6-модда асосида тайинланган органларнинг ҳар бири қўйилган апостилларни рўйхатга олуиш учун ёзувлар китобини ёки карточкасини юритиши лозим, бунда қуйидагилар кўрсатилиши лозим: a) апостиль қўйилиш тартиб рақами ва санаси; b) расмий ҳужжатни имзолаган шахснинг фамилияси ва ушбу ҳужжатда тутган ўрни, имзоланмаган ҳужжатларга нисбатан эса – муҳр ва штамп қўйган орган кўрсатилади. Исталган манфаатдор шахснинг талабига кўра, апостиль қўйган орган ушбу рўйхатга олиш китоби ёки карточкасида амалга оширилган ёзувлар мос келишини текшириб бериши шарт.

8 Модда

Агар келишувдаги бир неча давлат ўртасида таркибида имзо, муҳр ёки штампни таслиқлаш учун маълум бир расмиятчилик низомларни кўзда тутувчи шартнома, конвенция ёки келишув имзоланган бўлса, агар унда кўрсатилган низомлар ушбу Конвенциянинг 3 ва 4 моддаларида кўрсатилган расмиятчиликка нисбатан талабчанроқ бўлган ҳолатлардагина мазкур Конвенция низомларидан четланиш кўзда тутилиши мумкин.

9 Модда

Келишувдаги ҳар бир давлат ўзининг дипломатик ёки консуллик агентлари мазкур Конвенция легаллаштиришдан озод қилган ҳолатларда легаллаштиришни амалга оширмасликлари учун барча зарур чораларни кўрадилар.

10 Модда

Мазкур Конвенция Гаага конференциясининг халқаро хусусий ҳуқуқ бўйича ўтказилган ўнинчи сессиясида тақдим этилган давлатлар, шунингдек Ирландия, Исландия, Лихтенштейн ва Туркия томонидан имзоланиши учун очиқдир. Конвенция ратификация этилиши, ва ратификация ёрлиқлари Нидерландия Ташқи ишлар вазирлигига сақланиши учун топширилиши лозим.

11 Модда

Мазкур Конвенция 10-модданинг иккинчи абзацида кўзда тутилган учинчи ратификация ҳужжатларини сақлаш учун топширилган кундан сўнг олтмишинчи кунидан эътиборан кучга киради. Конвенцияни имзолаган ва уни кечроқ ратификация қилган ҳар бир давлат учун Конвенция унинг ратификация ёрлиқларини сақлаш учун топширган кундан сўнг олтмишинчи кундан бошлаб кучга киради.

12 Модда

10-моддада қайд этилмаган ҳар қандай давлат 11-модданинг биринчи абзацига кўзда тутилган ҳужжатлар кучга кирганидан сўнг мазкур Конвенцияга қўшилиши мумкин. Қўшилганлик ҳақидаги ҳужжат Нидерландия Ташқи ишлар Вазирлигига сақлаш учун топширилади. Қўшилаётган мамлакат ва келишаётган мамлакатлар ўртасида муносабатлардагина амалда бўлади, агарда улар 15 модданинг «d» бандида кўзда тутилган хабарномани олганларидан сўнг олти ой ичида бунга қарши фикр билдирмасалар. Бундай қарши фикр ҳақидаги хабарнома  Нидерландия Ташқи ишлар Вазирлигига юборилади. Конвенция қўшилган давлат ва қўшилишга қариш фикр билдирмаган мамлакатлар ўратсида, аввалги абзацда қайд этиб ўтилган олти ойлик  муддат ўтганидан кейинги олмишинчи кундан эътиборан кучга киради *.

13 Модда

Конвенцияни имзолаш, ратификация қилиш ёки қўшилиш вақтида ҳар қандай давлат, ушбу Конвенция бу давлатнинг халқаро миқёсда тақдим этадиган барча ҳудудларда, ёхуд ушбу ҳудудларнинг бири ёки баъзи бирларида жорий этилиши ҳақида ариза бериши мумкин. Ушбу ариза мазкур давлат учун Конвенция кучга кирган вақтдан эътиборан амалда деб ҳисобланади. Кейинчалик Нидерландия Ташқи ишлар Вазирлиги ҳар қандай шу турдаги ҳаракат ҳақида хабардор қилинади. Агар амал қилиш кўлами ҳақидаги ариза Конвенцияни имзолаган а ратификация қилган давлат томонидан берилган бўлса, у ҳолда ушбу ариза унда кўрсатилган ҳудудларга нисбатан 11 модда низомлари асосида кучга киради. Агар амал қилиш доирасининг кўлами ҳақидаги ариза Конвенцияга қўшилган давлат томонидан берилган бўлса, бу ариза унда кўрсатилган ҳудудларга нисбатан 12 модда низомлари асосида кучга киради.

14 Модда

Мазкур Конвенция 11 модданинг биринчи абзацига мувофиқ кучга кирган санадан бошлаб,  шу жумладан Конвенцияни ратификация қилган ёки унга кейинчалик қўшилган давлатларга нисбатан ҳам беш йил давомида амал қилади. Агар Конвенция бекор қилинмаса, унинг амал қилиш муҳлати томонларнинг эътирозсиз розилиги асосида ҳар кейинги беш йилга узайтирилади. Нидерландия Ташқи ишлар Вазирлиги бекор қилинганлик ҳақида беш йиллик муҳлат чиқмасидан камида олти ой олдин хабардор қилинади. Бекор қилиниш Конвенция амал қиладиган ҳудудларнинг баъзилари билан чекланиши мумкин. Бекор қилиш фақат бу ҳақда эълон қилаётган давлатга нисбатан кучга эга. Конвенция келишувдаги бошқа давлатларга нисбатан кучда қолади.

15 Модда

Нидерландия Ташқи ишлар Вазирлиги 10 моддада қайд этилган давлатларни, шунингдек 12 модда низомлари билан қўшилган давлатларни қуйидагилар ҳақида хабардор этади: a) 6-маодданинг иккинчи абзацида қайд этилган хабарлар ҳақида; b) 10-моддада қайд этиб ўтилган имзолаш ва ратификация қилишлар ҳақида; c)11 модда биринчи абзаци низомлари асосида ушбу Конвенциянинг кучга кириш санаси ҳақида; d) 12 моддада қайд этиб ўтилган қўшилишлар ва эътирозлар, ва қўшилишнинг кучга кириш муддати ҳақида; e) 13 моддада қайд этиб ўтилган амал қилиш кўлами, ва унинг кучга кириш санаси ҳақида ; i) 14 абзацнинг учинчи абзацида қайд этиб ўтилган бекор қилишлар ҳақида.

Ушбуни тасдиқлаш мақсадида қуйида, ўрнатилган тарзда ваколатланган имзо чекувчилар, мазкур Конвенцияни имзолашди.

Гаагада 1961 йил 5 октябрда француз ва инглиз тилларида (матнлар орасида фарқ мавжуд бўлса, афзаллик француз тилидаги матнга берилади), ягона намунада амалга оширилган бўлиб, у Нидерландия Ҳукумати архивларига сақлаш учун топширилади ва тасдиқланган нусхаси дипломатик йўллар билан Гаага конференциясининг халқаро хусусий ҳуқуқ борасидаги тўққизинчи сессиясида тақдим этилган давлатларнинг ҳар бирига, шунингдек Ирландия, Исландия, Лихтенштейн ва Туркияга ҳам юборилади.

Изоҳлар:
- Гаага конвенциясининг 13 моддасига кўра, Буюк Биртания ҳукумати 21.08.1964й. ва 24.02.1965й. да Конвенциянинг қуйидаги ҳудудларда амал қилиши ҳақида ариза билан маълум қилди:

Джерси

Бейлиуик Гернси

Мэн ороли

Бермудлар

Британия Антарктика ҳудуди (Аргентина билан баҳсда)

Кайман ороллари

Фолкленд ороллари (Аргентина билан баҳсда)

Гибралтар

Гонконг (айни вақтда Хитой юрисдикцияси остига ўтган)

Монтсеррат

Муқаддас Елена

Терк ва Кайкос ороллари

Виргин ороллари

(Бундан ташқари, кўрсатилган аризаларда айни вақтда мустақилликка эришган қатор ҳудудлар қайд этиб ўтилган.)